Thập Tam Lăng là một trong những điểm đến bạn không nên bỏ qua khi du lịch đến Trung Quốc. Có nhiều cách khám phá khu lăng mộ này như đi metro đến hoặc mua các tour ngày của các công ty.
Thập Tam Lăng tọa lạc ở chân núi Thiên Thọ cách thủ đô Bắc Kinh 50 km về phía Tây Bắc. Người xưa quan niệm rằng vị trí phong thủy phải là nơi hóa giải được ma quỷ, phong tà từ phương Bắc xuống.
Cho nên người ta đã chọn khu vực hình vòng cung ở chân núi Thiên Thọ để xây lăng. Khu vực này là một thung lũng yên tĩnh rộng khoảng 40 km2, bốn bề có núi bao bọc, rất lý tưởng để làm nơi yên nghỉ của các vị hoàng đế nhà Minh.
Bảy năm sau khi lên ngôi vua, Chu Đệ (SN 1360) đã cho xây dựng khu lăng mộ Minh Triều về sau có tên gọi là Thập Tam Lăng. Đây là nơi yên nghỉ của 13 hoàng đế triệu đại nhà Minh. Bên cạnh đó, đây cũng là nơi yên nghỉ của 23 hoàng hậu, 1 quý phi và 10 hoàng phi, có nhiều người bị tuẫn táng (chôn sống) theo phong tục của các hoàng đế đầu thời nhà Minh.
Thập Tam Lăng được xây dựng trong 235 trải qua nhiều triều đại đến khi nhà Minh sụp đổ vào năm 1644. Lăng của mỗi hoàng đế năm trên một gò núi, bốn bề là cây cối tốt tươi, rất “chuẩn” và hòa hợp với thiên nhiên về mặt Phong Thủy; các lăng mộ nằm theo hướng Bắc - Nam, nối với nhau bằng một con đường mang tên Thần Lộ dài chừng một dặm (1,7 cây số), nằm giữa hai rặng núi Hổ Sơn và Long Sơn. Hai bên đường rợp bóng dương liễu tươi mát và có tới 36 tượng đá - cao gần 4 m, hình thù rất sinh động -, gồm bá quan văn võ, lính gác, voi, ngựa, lạc đà, sơn dương và những linh vật (long, lân, quy) để canh giữ lăng. Cổng đá vào lăng xây năm 1540 với vóc dáng bề thế: cao 14 mét, và rộng 19 mét.
Trong suốt giai đoạn nhà Minh cai trị, dân thường không được phép đặt chân đến quần thể lăng mộ này. Tuy nhiên, vào năm 1644, quân nổi dậy do Lý Tự Thành lãnh đạo đã đến cướp phá và thiêu rụi nhiều lăng mộ ở đây trước khi tiến vào Bắc Kinh. Ngày nay, quần thể này mở cửa cho du khách đến tham quan. Điểm tham quan hầu như đều làm mọi du khách phải ngạc nhiên, vì nhiều điều liên quan đến khu lăng mộ này đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn và thách thức.
Một trong những địa điểm được mở cửa tham quan là Định Lăng. Định Lăng đã được các nhà khảo cổ khai quật hoàn toàn. Đây là lăng tẩm lớn thứ ba trong quần thể lăng mộ nhà Minh, chỉ sau Trường Lăng và Vĩnh Lăng. Tham quan Định Lăng, du khách sẽ có dịp khám phá trọn vẹn địa cung, tìm hiểu bí mật cách mở cửa lăng qua tấm bia đá nhuốm màu thời gian.
Trước đó, các nhà khảo cổ Trung Quốc chọn Trường lăng làm mục tiêu khảo sát, khai quật nhưng không tài nào tìm được lối vào. Sau đó, họ chọn Định lăng (một lăng nhỏ nằm ngoài rìa) để nếu có thất bại cũng không làm hỏng cấu trúc Trường lăng - lăng lớn nhất và đẹp nhất. Công cuộc khai quật nhiều lúc tưởng đã lâm vào ngõ cụt. May mắn là trong khi đào bới, các nhà khảo cổ tìm được một tấm bia đá miêu tả kỹ càng về cách mở cửa Định lăng. Nhờ tấm bia đó, toàn bộ phần địa cung của Định lăng đã được khai quật.
Tại sao đường vào Định lăng - một bí mật đáng lẽ phải hủy đi lại được tạc vào bia đá? Định lăng được xây vào năm Vạn Lịch Đế 21 tuổi, sáu năm sau hoàn thành. Nhưng mãi đến 30 năm sau, ông ta băng hà khi 58 tuổi, lăng mới được sử dụng. Một giả thuyết cho rằng, những người xây lăng 30 năm trước đã lưu lại tấm bia để mai sau, lúc an táng vua, khỏi quên đường vào. Lúc an táng Vạn Lịch Đế, triều đình nhà Minh đang gặp nhiều rối ren về mặt chính trị nên quên bẵng luôn việc hủy tấm bia.
Địa cung Định lăng nằm trong lòng một ngọn đồi xanh um cây cối, sâu 27m so với mặt đất. Toàn địa cung rộng 1.195m2, gồm năm phòng, nối với nhau bằng những hành lang dài hun hút. Ở gian phòng chính giữa đặt ba chiếc áo quan. Chiếc áo quan lớn nhất chính giữa là của Vạn Lịch Đế, hai bên là hai hoàng hậu. Cùng chôn chung với vua và hoàng hậu là 26 chiếc rương, chứa vô số cổ vật quý báu như ngọc, trang sức vàng, bạc, đồ sứ, gấm vóc, trang phục… Toàn bộ hơn 3.000 cổ vật khai quật tại Định lăng được trưng bày ở một bảo tàng nhỏ phía trên.
Với đa phần kiến trúc còn nguyên vẹn, Thập Tam lăng là một kho báu to lớn về văn hóa, khảo cổ và du lịch, được UNESCO công nhận di sản thế giới vào năm 2003.
